Uwzględniając wpływ technologii na możliwości i wyniki działania przedsiębiorstw, szczególnie tych, które opierają swoją pozycję rynkową na innowacjach, technologię (w tym technologie IT) traktować trzeba jako jeden z najważniejszych zasobów organizacji. Oznacza to, że technologie i ich rozwój, podobnie jak inne kluczowe zasoby, muszą być brane pod uwagę we wszystkich najważniejszych decyzjach dotyczących sytuacji aktualnej, a szczególnie przyszłości w każdym, wykorzystującym je przedsiębiorstwie. W dzisiejszych warunkach dynamicznych, rozległych, różnorodnych zmian w otoczeniu żadna organizacja nie jest w stanie zapewnić sobie trwałego, skutecznego rozwoju, opierając się jedynie na bieżących decyzjach i działaniach. Obok zarządzania operacyjnego, nastawionego na rozwiązywanie problemów bieżących, konieczne jest przygotowywanie oraz realizacja decyzji i działań o charakterze perspektywicznym, długofalowym, określanych jako zarządzanie strategiczne.
Zarządzanie operacyjne jest realizowane w wyodrębnionych, względnie niezależnych obszarach funkcjonalnych przedsiębiorstwa, określanych jako (Rys. 1):
- produkcja, czyli działalność nastawiona na wytwarzanie wyrobów i/lub świadczenie usług, które są następnie oferowane na rynku klientom zewnętrznym firmy,
- marketing, który jest odpowiedzialny za monitorowanie i stałą znajomość sytuacji w otoczeniu firmy, określanie celów rynkowych oraz realizację działań, służących ich osiągnięciu,
- finanse, obejmujące określanie źródeł pozyskiwania środków finansowych, wymaganych w działalności firmy oraz wskazywanie kierunków właściwego ich wykorzystania,
- badania i rozwój (B+R, ang. Research & Development /R&D/), polegające na określaniu problemów techniczno-organizacyjnych oraz poszukiwaniu rozwiązań, celem ich przygotowywania do wdrożenia i wykorzystania w firmie,
- personel, który obejmuje rekrutację i dobór pracowników, przygotowanie ich do pracy a także zapewnienie warunków do osiągania celów firmy w powiązaniu z celami rozwoju zawodowego każdego z nich.
W dużych przedsiębiorstwach, wśród wydzielonych obszarów funkcjonalnych występują również inne (np. zakupy i zaopatrzenie), sytuacja taka zdarza się jednak tylko wówczas, gdy obszary te mają wyjątkowo duże znaczenie dla działalności przedsiębiorstwa.
Rys. 1. Zarządzanie strategiczne i operacyjne a obszary funkcjonalne firmy
Źródło:. J. Koszałka (red.), J. Jettmar, T. Klajbor, Strategiczny plan rozwoju firmy oparty o technologie i innowacje. Poradnik metodyczny, Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna sp. z o.o., Politechnika Gdańska, Fundacja Pomorska Sieć Innowacyjna BRAINET, Gdańsk 2008, s. 15.
Zarządzanie strategiczne rozstrzyga o kluczowych problemach przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa, przy uwzględnieniu oddziaływań otoczenia oraz jego sytuacji wewnętrznej. Działania o charakterze strategicznym służą udzieleniu odpowiedzi na trzy zasadnicze pytania:
- w jakiej sytuacji, gdzie aktualnie znajduje się przedsiębiorstwo?
- w jakim położeniu, gdzie chciałoby ono być za dwa, trzy, pięć, dziesięć lat?
- jakie działania powinny być podjęte, aby znalazło się ono w przyszłości w oczekiwanym położeniu / stanie?
Krótko mówiąc, wychodząc z aktualnej sytuacji w otoczeniu, w ramach zarządzania strategicznego określa się, jakie cele i w jaki sposób powinno zrealizować przedsiębiorstwo, aby w planowanym okresie znaleźć się w pożądanej sytuacji. Zarządzanie strategiczne umożliwia przedsiębiorstwu osiągnięci przewagi konkurencyjnej na rynku w dłuższym wieloletnim okresie.
Główne fazy (etapy) procesu zarządzania strategicznego przedsiębiorstwem obejmują:
- analizę sytuacji strategicznej przedsiębiorstwa na rynku, dla zidentyfikowania bieżącego i przyszłego oddziaływania na niego czynników otoczenia, a także stanu wewnętrznego, celem oceny zdolności podmiotu do działania na rynku teraz i w przyszłości,
- projektowanie celów strategicznych, pozostających w harmonii z misją i budowanym wizerunkiem przedsiębiorstwa, wskazujących przyszły, pożądany jego stan na rynku, oraz ustalenie strategii, określającej sposób osiągnięcia planowanego stanu,
- wdrażanie, kontrolę oraz ocenę osiągnięcia celów i zrealizowania strategii, z ich ewentualną weryfikacją i dostosowaniem do zmiennych potrzeb rynku i warunków działania.
Z wyzwań biznesowych i ogólnej strategii firmy wypływają wskazania co do ogólnych i szczegółowych celów działalności. Stąd też, obok celów strategicznych i strategii całego przedsiębiorstwa, wiele podmiotów formułuje cele i strategie funkcjonalne, wskazujące zamierzenia i sposób ich osiągnięcia we wszystkich lub niektórych obszarach działalności.
Aby skutecznie zarządzać technologiami w firmie, konieczne jest formułowanie długookresowych celów i strategii dla technologii IT, która może być elementem celów i strategii dla obszaru funkcjonalnego "Badania i rozwój" (B+R). W kształtowaniu strategii technologicznej jako nadrzędną traktować trzeba ogólną strategię firmy. Z jednej strony, kreując strategię biznesową firmy uwzględniać należy stan i uwarunkowania działalności w jej obszarach funkcjonalnych, w tym w obszarze B+R oraz technologii. Z drugiej strony strategia technologiczna może zostać dopracowana i skutecznie wdrożona pod warunkiem skompletowania ogólnej strategii firmy, z uwzględnieniem wypływających z niej wytycznych lub założeń skierowanych do wszystkich obszarów funkcjonalnych, w tym do obszaru B+R i technologii.
Dla przykładu ogólna strategia biznesowa INNOKREA zakłada m.in. budowanie nieustannej przewagi konkurencyjnej dla rozwijanego od lat naszego systemu do aukcji zamkniętych (kuptam.pl). Z kolei nasza strategia technologiczna wspiera tę ogólną strategię m.in. poprzez wykorzystanie stabilnych technologii IT (obecnie tj. m.in. frameworki React i React Native), zapewniających wysoką jakość naszych rozwiązań dla klientów. Technologie zmieniają się i/lub są zastępowane przez inne (pisaliśmy o tym w artykule nr 1). W praktyce biznesowej powszechnym i koniecznym jest tworzenie interakcji i stałego sprzężenia zwrotnego pomiędzy technologiami a biznesem, przy zachowaniu hierarchii: strategia firmy jako nadrzędna wobec strategii technologicznej.
